ایمنی مخاطی اولین خط دفاعی بدن در مقابل آسیب دستگاه تنفسی فوقانی5 (URTI) است غلظت ایمونوگلوبولین بزاقی در پاسخ به دوره های تمرینی شدید تغییر میكند (28) با هدف مطالعه تغییرات ایمونوگلوبولینها در افراد ورزشكار، لی نن فرانسیس6 و همكارانش (2005) تعداد 14 شناگر زبده و 21 فرد فعال و 18 فرد غیرفعال را در یك دوره 30 روزه كنترل كردند
قیمت فایل فقط 6,900 تومان
تاثیر زمان تمرین (صبح و عصر) بر تغییرات برخی ایمونوگلوبولینهای سرم و پاسخ هورمونهای تستوسترون و كورتیزول دانشجویان مرد ورزشكار
چكیده:
هدف این پژوهش بررسی تاثیر یک برنامه دوی تداومی فزاینده و نیز زمان تمرین صبح هنگام و عصر هنگام بر تغییرات ایمونوگلوبولینهای سرم شامل IgM,IgG و IgA و پاسخ هورمونهای تستوسترون و کورتیزول بوده است. بدین منظور 28 دانشجوی مرد به صورت هدفمند انتخاب و به شکل تصادفی در دو گـــــــروه قرار گرفتند: گــــــروه تمرینی صبح ) 14 = n ، وزن = 8/9 ± 2/68 کیلوگـــرم ، سن = 16/1± 5/19 سال و زمان تمرین = 30 : 7 دقیقه ) و گروه تمرینی عصر ( 14 = n ، وزن = 4/8 ± 8/63 کیلوگرم ، سن = 24/1±. 8/19 سال و زمان تمرین ± 30 : 16 دقیقه ) . آزمودنیها به مدت 2 ماه ( 16 جلسه ) تحت یک برنامه دوی تداومی فزاینده با شدت ضربان قلب معین قرار گرفتند . برای اندازه گیری ایمونوگلوبولینهای سرم و هورمونهای کورتیزول و تستوسترون ، نمونه خونی آزمودنیها 24 ساعت قبل از اولین جلسه تمرینی و 24 ساعت پس از آخرین جلسه تمرین در وضعیت استراحتی جمع آوری شد. بلافاصله پس از هر مرحله خونگیری ( در پیش آزمون و پس آزمون ) ، آزمون 12 دقیقه دویدن – راه رفتن برای تعیین حداکثر اکسیژن مصرفی ، استفاده شد. نتایج تحقیق با استفاده از آنالیز واریانس نشان داد : مقادیر IgG, IgM , IgA ، سرم دو گروه در پیش آزمون و پس آزمون تفاوت معنی داری نداشته است. همچنین تفاوتی بین میزان ترشح هورمون تستوسترون در پیش آزمون و پس آزمون دو گروه مشاهده نشد ، در حالی که غلظت هورمون کورتیزول دو گروه در پیش آزمون ( 006/0=P ) و پس آزمون ( 0001/0= P ) تفاوت معنی داری داشتند . همچنین ، بین پیش آزمون گروه تمرینی صبح و پس آزمون گروه تمرینی عصر نیز تفاوت معنی داری وجود داشت ( 0001/0 =P ) . نتایج این پژوهش تاثیر پذیری هورمون کورتیزول را از زمان تمرین نشان می دهد که ناشی از چرخه شبانه روزی آن است.
عنوان صفحه
فصل اول- طرح پژوهش..................................................................................... 1
1-1. مقدمه............................................................................................................ 2
1-2. بیان مساله.................................................................................................... 10
1-3. ضرورت پژوهش......................................................................................... 14
1-4. هدفهای پژوهش........................................................................................... 17
1-4-1. هدف كلی.......................................................................................... 17
1-4-2. هدفهای ویژه.................................................................................... 17
1-5 . فرضیه های پژوهش................................................................................... 18
1-6 . محدودیتهای پژوهش.................................................................................. 18
1-6-1. محدودیتهای محقق خواسته............................................................. 18
1-6-2. محدودیتهای خارج از كنترل محقق.................................................. 19
1-7. تعریف واژه های عملیاتی............................................................................. 19
فصل دوم- مبانی نظری و پیشینه پژوهش....................................................... 22
2-1. مقدمه............................................................................................................ 23
2-2. مبانی نظری.................................................................................................. 23
2-2-1. تعریف دستگاه ایمنی......................................................................... 23
2-2-2. نمای كلی دستگاه ایمنی.................................................................... 24
2-2-3. وظایف دستگاه ایمنی........................................................................ 26
2-2-4. ایمونوگلوبولین و آنتی بادی............................................................. 27
2-2-5. تغذیه و دستگاه ایمنی....................................................................... 28
2-2-6. تغذیه و پاسخ هورمونهای تستوسترون و كورتیزول...................... 31
2-2-7. ایمنی ذاتی و اكتسابی....................................................................... 33
2-2-8. انواع ایمنی اكتسابی.......................................................................... 34
2-2-9. عفونتهای مجاری تنفسی فوقانی....................................................... 34
2-2-10. سازوكارهای احتمالی در ایجاد عفونتهای مجاری تنفسی
فوقانی ورزشكاران.......................................................................... 36
2-2-11. ریتم شبانه روزی........................................................................... 36
2-2-12. سازوكار تنظیم و ترشح هورمون تستوسترون............................. 37
2-2-13. آثار فیزیولوژیكی ترشح تستوسترون............................................ 39
2-2-14. سازوكار تنظیم و ترشح هورمون كورتیزول................................. 40
2-2-15. آثار فیزیولوژیكی ترشح كورتیزول................................................ 41
2-3. پیشینه پژوهش............................................................................................. 42
2-3-1. پیشینه پژوهش درباره ایمونوگلوبولینها........................................... 42
2-3-2. پاسخ دستگاه ایمنی به تمرینهای كوتاه مدت و شدید....................... 52
2-3-3. پیشینه پژوهش درباره تستوسترون و كورتیزول............................ 53
2-3-4. پاسخ تستوسترون و كورتیزول به تمرینهای مقاومتی و
كوتاه مدت شدید................................................................................ 66
2-4. نتیجه گیری................................................................................................... 69
فصل سوم- روش شناسی پژوهش................................................................... 70
3-1. مقدمه............................................................................................................ 71
3-2 . روش پژوهش............................................................................................. 71
3-3. جامعه و نمونه آماری.................................................................................. 71
3-3-1. متغیر مستقل..................................................................................... 72
3-3-2. متغیرهای وابسته.............................................................................. 72
3-4. روشهای جمع آوری اطلاعات...................................................................... 72
3-4-1. وسایل مورد استفاده برای سنجش متغیرها.................................... 72
3-4-2. روش سنجش حداكثر اكسیژن مصرفی........................................... 73
3-4-3. روش اجرای پروتكل پژوهش.......................................................... 74
3-5. روش سنجش متغیرهای وابسته.................................................................. 75
3-6. روش آماری................................................................................................. 76
فصل چهارم- تجزیه و تحلیل یافته ها ............................................................... 77
4-1. مقدمه............................................................................................................ 78
4-2. تجزیه و تحلیل توصیفی یافته ها................................................................... 78
4-3. آزمون فرضیه های پژوهش........................................................................ 83
4-3-1. آزمون فرضیه اول........................................................................... 83
4-3-2. آزمون فرضیه دوم.......................................................................... 84
4-3-3. آزمون فرضیه سوم......................................................................... 86
4-3-4. آزمون فرضیه چهارم...................................................................... 87
4-3-5. آزمون فرضیه پنجم......................................................................... 89
فصل پنجم- بحث و بررسی و نتیجه گیری....................................................... 91
5-1. مقدمه............................................................................................................ 92
5-2. خلاصه.......................................................................................................... 92
5-3. بحث و نتیجه گیری....................................................................................... 94
5-3-1. بحث و بررسی ایمونوگلوبولینها....................................................... 96
5-3-2. بحث و بررسی تستوسترون و كورتیزول........................................ 98
5-4. نتیجه گیری................................................................................................... 102
5-5. پیشنهادها...................................................................................................... 102
منابع..................................................................................................................... 104
پیوستها................................................................................................................ 120
پرسشنامه همسان كردن گروه ها و مشخصات فردی........................................ 121
اطلاعیه تحقیق ورزشی......................................................................................... 122
خصوصیات توصیفی گروه آزمودنیهای صبح...................................................... 123
خصوصیات توصیفی گروه آزمودنیهای عصر..................................................... 124
روش اندازه گیری متغیرهای وابسته.................................................................... 125
چكیده انگلیسی
صفحه عنوان انگلیسی
عنوان صفحه
جدول 3-1. برنامه تمرینهای دوی تداومی فزاینده آزمودنیها.............................. 75
جدول 4-1. ویژگیهای مورد سنجش آزمودنیهای گروه صبح (14= n) و
آزمودنیهای گروه عصر (14= n)....................................................... 79
جدول 4-2. مقایسه Vo2 max و مسافت دویدن آزمون 12 دقیقه دویدن
در دو گروه ....................................................................................... 80
جدول 4-3. میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای وابسته تحقیق در
دو گروه صبح (14=n) و عصر (14= n)............................................ 82
جدول 4-4. تحلیل واریانس یك طرفه متغیر IgA................................................. 83
جدول 4-5. تحلیل واریانس یك طرفه متغیر IgM................................................ 85
جدول 4-6. تحلیل واریانس یك طرفه متغیر IgG................................................. 86
جدول 4-7. تحلیل واریانس یك طرفه متغیر كورتیزول سرم............................... 88
جدول 4-8. نتایج آزمون تعقیبی شفه در مورد متغیر كورتیزول......................... 88
جدول 4-9. تحلیل واریانس یك طرفه متغیر تستوسترون سرم........................... 90
|
فهرست شكلها
عنوان صفحه
شكل 2-1. سدهای فیزیكی و بیوشیمیایی كه عوامل عفونی با آنها
روبرو هستند......................................................................................... 25
شكل 2-2. ساختمان كلی ایمونوگلوبولین.............................................................. 28
شكل 2-3. مدل J ارتباط بین خطر آسیب مجاری تنفسی فوقانی
(URTI) و حجم تمرین......................................................................... 35
شكل 2-4. تغییرات روزانه درجه حرارت، فشار خون سیستولیك و
ترشح هورمون كورتیزول................................................................... 36
شكل 2-5. میانگین غلظت تستوسترون 18 آزمودنی مرد (59-25 سال).............. 38
نمودار 4-1. تغییرات آزمون دویدن راه رفتن آزمودنیهای صبح وعصر............. 81
نمودار 4-3. مقادیر IgA سرم آزمودنیهای صبح وعصر در حالت استراحت..... 84
نمودار 4-4. مقادیر IgM سرم آزمودنیهای صبح و عصر در حالت استراحت... 85
نمودار 4-5. مقادیر IgG سرم آزمودنیهای صبح و عصر در حالت استراحت.... 87
نمودار 4-6. مقادیر كورتیزول سرم آزمودنیهای صبح وعصر در حالت استراحت 89
نمودار 4-7.مقادیرتستوسترون سرم آزمودنیهای صبح وعصر درحالت استراحت 90
فصل اول
طرح پژوهش
1-1. مقدمه
توجه به ایمونولوژی ورزشی در اثر علاقه و نیاز جامعه به ارتقای سلامتی به وجود آمده است. در حال حاضر پذیرفته شده است كه عدم فعالیت بدنی عامل خطرزای مهمی برای ابتلا به بیماریها است. ظاهراً تمرینهای ورزشی با شدت متوسط و منظم، یك راه كار اساسی برای جلوگیری از برخی بیماریها است. دستگاه ایمنی در برخی بیماریها شدیداً درگیر میشود، لذا علاقه به مطالعه پاسخهای ایمنی به فعالیت ورزشی برای شناخت آثار فعالیت ورزشی و نیز جلوگیری از برخی بیماریها است. استرس به عنوان عامل تحریك كننده عملكرد ایمنی شناخته شده است. ممكن است فعالیت ورزشی مدل مناسبی برای مطالعه نحوه سازگاری با استرس باشد، زیرا فعالیت ورزشی به آسانی اندازه گیری شده و به میزان زیادی قابل تكرار است. عقیده بر این است كه دستگاه ایمنی[1] به عنوان ابزاری برای بازشناسی سلولهای خودی از مواد بیگانه و حفظ هموستاز[2] بدن تكامل پیدا كرده است. توانائیهای بدن برای بازشناسی عوامل بی شمار مهاجم و مبارزه با آنها فوق العاده پیچیده است. در واقع، در دستگاه ایمنی، تمام پاسخهای دفاعی بدن بر علیه مولكولهای بیگانه و نوظهور به وقوع میپیوندد. بیشتر اجزای دستگاه ایمنی تغییرات ریتمیك دارند (30).
گلیسون[3] و همكارانش (2006) تغییرات روزانه غلظت IgA بزاقی را نشان دادند. آنها بیشترین غلظت IgA بزاقی را در ساعت هشت صبح مشاهده كردند. بعد از آن غلظت IgA رو به كاهش نهاده و در ساعت 12 ظهر ثابت مانده است (30). دیمترو[4] و همكارانش (2002) نشان دادند كه تفاوت معنی داری در غلظت IgA بزاقی، میزان IgA ترشحی و میزان جریان بزاق در ساعت شش صبح در مقایسه با ساعت 6 عصر وجود دارد (21).
اسمیت و همكارانش (2006) گزارش كرده اند غلظت ایمونوگلوبولینهای موجود در خون ورزشكاران پس از فعالیت ورزشی در حد مقادیر استراحتی ثابت میماند و یا فقط اندكی افزایش مییابند (30). پس از دویدن مسافت 18 مایل (8/28 كیلومتر) و 13 مایل (21 كیلومتر) در مقادیر استراحتی تغییری در ایمونوگلوبولینهای دوندگان مرد استقامتی بلافاصله یا حتی پس از گذشت 24 ساعت از فعالیت ورزشی دیده نشده است. همین نتایج در دوچرخه سواران پس از یك جلسه فعالیت ورزشی دوساعته گزارش شده است. از طرف دیگر، تغییرات ناشی از فعالیتهای شدید بدنی میتواند تا 24 ساعت ادامه داشته باشد و حتی فعالیت ورزشی سبك نیز میتواند باعث تحریك چشمگیر دستگاه ایمنی برای چندین ساعت شود. ورزشكاران را نمیتوان به آسانی وادار كرد تا از برنامه تمرینی روزانه خود حتی برای یك روز دست بردارند. به همین دلیل، حالت استراحتی واقعی به دست نمیآید و در مطالعات بیشتر از مدلهای حیوانی استفاده میكنند (104).
ایمنی مخاطی اولین خط دفاعی بدن در مقابل آسیب دستگاه تنفسی فوقانی[5] (URTI) است. غلظت ایمونوگلوبولین بزاقی در پاسخ به دوره های تمرینی شدید تغییر میكند (28). با هدف مطالعه تغییرات ایمونوگلوبولینها در افراد ورزشكار، لی نن فرانسیس[6] و همكارانش (2005) تعداد 14 شناگر زبده و 21 فرد فعال و 18 فرد غیرفعال را در یك دوره 30 روزه كنترل كردند. شناگران هفته ای 20 ساعت تمرین میكردند، افراد فعال 3 الی 10 ساعت در هفته به فعالیتهای گوناگون ورزشی میپرداختند و افراد غیرفعال 1 الی 3 ساعت فعالیت متوسطی را انجام میدادند. از افراد شركت كننده مجموعاً 12 بار نمونه بزاق اخذ و IgA ، IgG و IgM بزاقی اندازه گیری شد. شناگران ورزیده در مقایسه با افراد فعال و غیرفعال از غلظت IgA بزاقی بیشتر و تغییرپذیری بیشتری در غلظت IgA نسبت به دو گروه دیگر برخوردار بودند. تغییرپذیری IgA شناگران دوبرابر گروههای فعال و غیرفعال بود. نتیجه نهایی تحقیق نشان داد، شناگران ماهر از غلظتهای IgA و IgM بزاقی و تغییرپذیری غلظت IgA و IgG بیشتری نسبت به افراد فعال و غیرفعال برخوردارند. تفاوتها در تغییرپذیری پارامترهای ایمنی مخاطی میتواند ریشه در متغیرهایی مثل محیط و آثار آب و هوا، تغذیه و عادات غذایی، توالی و تناوبهای حركتی، فشارهای روانی و نیز میزان تفاوت در پاسخ دستگاه ایمنی در افراد و یا ورزشكاران به عنوان سازگاری به تمرین اتفاق افتاده باشد (61).
شواهدی وجود دارد كه نشان میدهند بیشتر متغیرهای فیزیولوژیكی و روانی تغییرات دوره ای (24 ساعته) دارند و بسیاری از پاسخهای فیزیولوژیكی فعالیتهای ورزشی، متأثر از زمان و ساعت روز میباشند. با وجود این، آثار زمان روز (چرخه شبانه روزی)[7] بر پاسخهای هورمونهای درون ریز و پاسخ دستگاه ایمنی نسبت به تمرین به روشنی مشخص نشده است. مطالعات انجام شده درباره كورتیزول بزاقی (هورمون نقص دستگاه ایمنی) و IgA (اولین خط دفاعی بدن در مقابل آسیب مجاری تنفسی فوقانی) در پاسخ به فعالیت ورزشی، ابهامات فراوانی دارد. بیشتر ابهامات ناشی از زمان نمونه برداری و شدت فعالیت ورزشی است. تاثیر ریتم شبانه روزی بر نقص دستگاه ایمنی میتواند به دلیل عوامل مختلفی باشد. برای مثال، فعالیت ورزشی در صبح هنگام، احتمال نقص دستگاه ایمنی را در مقایسه با تمرین عصر افزایش میدهد. شواهد موجود نشان میدهد ترشح كورتیزول در ابتدای صبح به اوج خود میرسد و برعكس مقدار ترشح IgA بزاقی به حداقل خود میرسد (21، 82). غدد فوق كلیوی، هورمونهای استروئیدی خود را به میزان یكسان در طول شبانه روز ترشح نمیكنند. چرخه شبانه روزی غیرطبیعی هورمونهای فوق كلیوی میتواند تاثیر معكوسی بر اعمال حیاتی مثل تولید انرژی و دستگاه ایمنی در بدن داشته باشد (21، 82). افرادی كه حالت رخوت و سستی در بدن خود احساس میكنند و در طول شبانه روز خسته به نظر میرسند احتمالاً دلیل آن ترشح غیرطبیعی دوره شبانه روزی هورمونهای فوق كلیوی میباشد (82). هنگامیكه مقادیر كورتیزول افزایش مییابد، دستگاه ایمنی كه شامل پاسخ ایمنی غشای مخاطی سرتاسر بدن میشود سركوب میشود. كورتیزول زیاد، غشای مخاطی بدن را كه شامل IgA ترشحی میشود كاهش و سركوب میكند (82). IgA ترشحی، دستگاه ایمنی را در مقابل باكتریها، ویروسها، سموم و … محافظت میكند. افزایش كورتیزول باعث عفونت و كاهش آن دستگاه ایمنی را به مخاطره میاندزاد (21، 28، 68). هنگام خواب نیز مقدار مشخصی كورتیزول نیاز میباشد. افزایش كورتیزول هنگام خواب دوره خواب را مختل میكند (82). در صورت وقوع هر نوع استرسی، نظم شبانهروزی ترشح كورتیزول مختل و غلظت آن در پلاسما تا حد بسیار زیادی افزایش مییابد. مهمترین تأثیر كورتیزول كمك به مقاومت بدن در مواقع استرس و ایجاد شرایط مناسب برای ادامه حیات است كه سازوكار دقیق آن هنوز شناخته نشده است (68).
تغییرپذیری بارزی در پاسخ كورتیزول به فعالیت ورزشی وجود دارد كه به عوامل بسیاری از جمله شدت و مدت فعالیت ورزشی، میزان آمادگی جسمانی فرد، كیفیت تغذیهای و حتی ریتم شبانه روزی وابسته است. به رغم چند نتیجه ناهمسو، بیشتر پژوهشها نشان میدهند ترشح كورتیزول متناسب با شدت فعالیت ورزشی افزایش مییابد. در این ارتباط در سال 1965 پژوهشگرانی به رهبری كورنیل[8]، كاهش غلظت كورتیزول پلاسما هنگام فعالیت ورزشی با شدت متوسط و كوتاه زمان را نشان دادند. همین نكته در سال 1969 توسط ری موند[9] و همكارانش گزارش گردید. محققان دیگری به نامهای دیویس[10] و فیو[11] در سال 1973 به روشنی نشان دادند شدت فعالیت ورزشی در تعیین پاسخ كورتیزول اهمیت دارد. آنها افرادی را در فعالیتهای یك ساعته و با شدت های گوناگون از 40 تا 80% Vo2 max مطالعه كردند. این افراد زمانی كه با شدت 40% Vo2 max به فعالیت ورزشی پرداختند، كورتیزول پلاسمای آنها حتی بیشتر از یك بار كاهش یافت، در حالی كه افزایش شدت فعالیت ورزشی تا 80% Vo2 max پاسخ كورتیزول معكوس شد و غلظت آن در پلاسما افزایش یافت. در پژوهشهای دیگری، زمانی كه شدت فعالیت ورزشی از 60% Vo2 max فراتر میرفت (و از دید آزمودنیها پنهان نگاه داشته میشد) غلظت كورتیزول اندازه گیری شد. در این آزمودنیها با گذشت شدت فعالیت ورزشی از60% Vo2 max ، غلظت كورتیزول پلاسما افزایش یافته، در حالی كه در شدتهای زیر 60% Vo2 max، غلظت كورتیزول كاهش یافته است (4، 22).
مقادیر بیشینه كورتیزول پلاسما به دنبال فعالیت ورزشی درازمدت از جمله در دوندگان ماراتن مشاهده شده است. حتی در مقادیر كاری كمتر (سبك)، اگر دوره فعالیت ورزشی به اندازه كافی طولانی باشد، كورتیزول پلاسما افزایش مییابد. اهمیت مدت فعالیت ورزشی به عنوان یك عامل تاثیرگذار بر پاسخ كورتیزول توسط بونن[12] مطرح گردید. او خاطرنشان ساخت دفع ادراری كورتیزول به دنبال فعالیت ورزشی با شدت 76% Vo2 max، در مدت 10 دقیقه تغییر نمیكند و هنگامیكه مدت فعالیت ورزشی تا 30 دقیقه ادامه یافته، مقدار كورتیزول پلاسما نیز تا حدود دو برابر افزایش یافته است. ساتن[13] و همكارانش هم بیشترین میزان كورتیزول را متعاقب یك دوی ماراتن گزارش كرده اند (22).
افزایش ترشح اپی نفرین و كورتیزول با توجه به ظرفیت تمرینی افراد، تابع شدت تمرین است (22، 4، 13، 104). تفاوتهای فردی در پاسخ گلوكوكورتیكوئیدها[14] به تمرین مخصوصاً در افرادی كه خوب تمرین میكنند تاثیر بیشتری دارد، چون كورتیزول فقط هنگام تمرینهای شدید رها میشود. در تمرینهای ورزشی كورتیزول به شدت معینی از تمرین پاسخ میدهد. میزان اپی نفرین هنگام تمرین به سرعت افزایش و سریعاً به میزان اولیه برمیگردد (با 30 دقیقه تمرین)، در حالی كه كورتیزول، قبل از افزایش ابتدا یك دوره مكث را نشان میدهد و بعد از اتمام تمرین، افزایش آن ادامه مییابد و یا در مقادیر بالاتر باقی میماند (4). به علاوه، هورمون كورتیزول تغییرات روزانه دارد (4، 21، 76، 22، 95، 90، 71). در مطالعات مربوط به ورزش معمولاً در مورد اندازه گیری تغییرات روزانه هورمونها، گروه شاهد غیرورزشكار در نظر گرفته نمیشود. نسبت ترشح هر یك از این هورمونها به شدت و مدت تمرین و زمان نمونه گیری خون بستگی دارد (22، 95، 90، 20، 5، 45، 57،70). مقادیر هورمونهای گوناگون از جمله كورتیزول نشان دهنده سازگاری و یا عدم سازگاری است كه منجر به تخریب اجرا و پیدایش خستگی میشود. با وجود این، اطلاعات به دست آمده ضد و نقیض است. به طور كلی، میزان كورتیزول استراحتی زیاد، در دوندگانی كه بیش تمرینی داشته اند دیده شده است. این دوندگان ركورد خوبی نداشته اند. با وجود این، كاهش و یا افزایش مقادیر كورتیزول پلاسما در ورزشكارانی كه اجرای ثابتی داشته اند نیز مشاهده شده است (22). از دلایل عدم تناقض میان مقادیر كورتیزول بزاقی و كورتیزول پلاسمایی و آثار آن بر اجرای فعالیت های بدنی این است كه غلظتهای كورتیزول پلاسمایی و یا بزاقی هر یك اثر تعیین كننده و متفاوتی از یكدیگر بر بافت هدف ندارد. به همین دلیل، در تحقیقات تمرینهای بدنی برای اندازه گیری اثر مشابهی دارند (22).
جهت دریافت فایل تاثیر زمان تمرین (صبح و عصر) بر تغییرات برخی ایمونوگلوبولینهای سرم و پاسخ هورمونهای تستوسترون و كورتیزول دانشجویان مرد ورزشكار لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 6,900 تومان
برچسب ها : ریتم شبانه روزی , ایمونوگلوبولین , تستوسترون , کورتیزول , تاثیر زمان تمرین (صبح و عصر) بر تغییرات برخی ایمونوگلوبولینهای سرم و پاسخ هورمونهای تستوسترون و كورتیزول دانشجویان مرد ورزشكار , دانلود تاثیر زمان تمرین (صبح و عصر) بر تغییرات برخی ایمونوگلوبولینهای سرم و پاسخ هورمونهای تستوسترون و كورتیزول دانشجویان مرد ورزشكار , تربیت بدنی , , دوی هوازی تداومی